MAZURSKA STRAŻ GROBOWA

Honorowa formacja mężczyzn pełniąca wartę przy Bożym Grobie

            Z polską tradycją świąteczno - wielkanocną związany jest obyczaj Straży Grobowych. Jak wiadomo, Grobu Chrystusa po Jego ukrzyżowaniu strzegli rzymscy legioniści. I zapewne stąd: W obchodach świąt Wielkanocnych w wielu miejscowościach naszego kraju zachował się obyczaj stawiania straży grobowych przy symbolicznym grobie Chrystusa. Formowane są wówczas specjalne oddziały, na wzór wojskowych, zwane powszechnie „Turkami”.

            Panuje przekonanie, że początek tej tradycji dało przybycie akurat w Wielki Piątek, wracających z wiedeńskiej odsieczy żołnierzy króla Jana III Sobieskiego. Ubrani w zdobyczne tureckie stroje i wyposażeni w zdobytą broń w pierwszej chwili - jak mówi tradycja - wywołali panikę wśród miejscowej ludności. Oni to zaciągnęli wartę przy Bożym Grobie i stąd w Polsce południowo - wschodniej strażników nazywa się „Turkami”. Obyczaj straży grobowych utrwalił się w tradycji polskiej i jest ciągle żywy. Honorowa i zaszczytna służba przy Bożym Grobie jest wciąż żywa i kontynuowana w naszej miejscowości.

Remont Grobu Bożego. Wymiana zniszczonej przez drewnojady konstrukcji drewnianej na metalową.

Każdego roku warty przy Grobie Pańskim zwyczajowo zaciągają Strażacy, w mundurach galowych.

Zestawianie Grobu przy prawym ołtarzu kościoła w Mazurach.Na pierwszym planie od lewej: ks. proboszcz Wiesław Dopart, Jan Adamczyk, Marian Krawiec.

          Strażacy trzymają wartę przy grobie Chrystusa, asystują przy święceniu wody, ognia i pokarmów, biorą udział w nabożeństwach i procesjach w okresie świąt. Oddziały Straży Grobowych na ziemi rzeszowskiej liczące po kilkadziesiąt osób, dzielą się na grupy, trzymające kolejno warty przy Grobie Chrystusa. Najważniejszy i największy sens Straży Grobowej to udział w liturii Triduum Paschalnego. Po raz pierwszy pojawiają się w Wielki Czwartek, wkraczając do kościoła parafialnego w momencie, gdy wszyscy są już zgromadzeni przed rozpoczęciem nabożeństwa. Wtedy to po Mszy odbywa się Droga Krzyżowa i rozważanie Męki Jezusa. Procesja kroczy drogami w pobliżu kościoła, pro- wadzona przez Straż Grobową z pochodniami, a wierni kolejno niosą krzyż. W Wielki Piątek, po symbolicznym przeniesieniu Pana Jezusa do Bożego Gro bu zostaje zaciągnięta warta, którą pełni dwóch członków Straży Grobowej. Zmiany przeprowadzane są co pół godziny i odbywają się w rytmie wojskowych zwrotów. W Wielką Sobotę, podczas wieczornej liturgii znowu możemy oglądać cały odział „turecki”, ale warta trzymana jest przez cały dzień, od rana do późnych godzin wieczornych. W Wielką Niedzielę oddział występuje w odświętnie przybranych mundurach: Strażacy zakładają białe rękawice a przez ramię przekładają biało - czerwoną szarfę. Jest to najważniejsze święto, dlatego też wszyscy mają przystrojone nie tylko ubrania, ale też „broń”. Innymi ozdobami munduru są czerwono - białe mankiety na ramionach i klapach kieszeni.

Obrzędy liturgiczne Wielkiej Soboty.

          Każdego roku uczestniczy w nich mazurska Straż Grobowa.W parafii mazurskiej, w pierwszy dzień świąt po Rezurekcji odbywa się pokaz musztry paradnej. Członkowie Straży Grobowej po rezurekcji popisują się musztrą, która odbywa się na boisku szkolnym koło kościoła. Następnie udają się na plebanię, idąc w szyku wojskowym, aby wspólnie podzielić się wielkanocnym jajkiem i zjeść barszcz biały. Mazurski oddział Straży, któremu towarzyszy bęben i werble, rozpoczyna paradę i obchód domów po śniadaniu na plebani, gdzie gości ich ksiądz Wiesław Dopart. Następnie obchodzą kolejno niektóre domy, popisują się musztrą i składają życzenia gospodarzom. Od 2009 roku oddziałowi „krok pod nogę” wygrywa bęben i werble. Obecny komendant oddziału Straży Grobowej Krzysztof Ozga po komendzie: „Na prawo patrz!” Gospodarzowi składa meldunek: „Chrystus Zmartwychwstał!”. Tu następuje pokaz musztry. Już kolejny rok z rzędu chłopcy niestrudzenie odwiedzają mazurskie domy i głoszą chwałę Zmartwychwstania. Dzięki bogactwu kostiumów i rozbudowanym formom widowiskowym cieszą się dużą sympatią i zaintereowaniem we własnym środowisku.

          Wiek XIX był początkiem formowania się oddziałów straży. Około 1930 roku zostały uszyte mundury i strażacy zaczęli pełnić wartę przy Grobie Pańskim jeszcze w kaplicy. W roku 1938 - 1941 wraz z przybyciem ks. Bąka i powstaniem parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy, miejscowa OSP pełniła już honory Straży Grobowej - najpierw w kaplicy a później w tutejszym kościele. Ubrani byli w mundury strażackie, posiadali hełmy mosiężne i toporki. Z reguły strażakami byli mężczyźni po odbyciu służby wojskowej i zmiana warty oraz stanie w kościele miały znamiona szyku wojskowego. Stanie przy Grobie było zaszczytem i młodzi chłopcy próbowali swoich sił zastępując tatę lub wujka w warcie przy Grobie Pańskim.

Zmiana warty przy Grobie Pańskim. W środku dowódca zmiany komendant Krzysztof Ozga.

Musztra paradna po Mszy św. rezurekcyjnej w wykonaniu mazurskiej Straży. Wielka Niedziela 2012 r.

Straż w Mazurach przez dłuższy okres miała na wyposażeniu 6 sztuk hełmów mosiężnych z okresu przedwojennego. W tych to ozdobnych nakryciach głowy strażacy pełnili wartę przy Grobie Pańskim. Ta zaszczytna funkcja trwa po dzień dzisiejszy. W latach 1965 - 1975 wartę przy Grobie pełniły również panie z Drużyny Żeńskiej, pod przewodnictwem Genowefy Makusak z domu Adamczyk.

          Największe zasługi do oddziału Straży Grobowej wniósł obecny proboszcz ks. Wiesław Dopart - zamiłowany w musztrze wojskowej. Wkrótce po przybyciu do Mazurów sprowadza on ze Sławęcina (swojej poprzedniej parafii) komendanta Straży Grobowej, który przeprowadza pokaz musztry wojskowej. Zostało to dobrze przyjęte przez naszych strażaków i spotkało się z ich uznaniem. W latach 1998 - 2002 zastały wykonane halabardy oraz zakupiono piękną, ozdobną szablę. Pierwszym komendantem nowej musztry o szyku wojskowym (w butach oficerkach, rajtkach, przy boku szabla) został Roman Czułyt. Pozostali strażacy zostali wyposażeni w ozdobne halabardy. Wszystkim strażakom nowy styl szyku wojskowego bardzo się spodobał. W latach 2002 – 2004 komendantem staży grobowej zastaje Jan Kupiec. W tym okresie zostają dokupione hełmy o wzorze podobnym do już istniejących.

          Wielkim fascynatem Straży Grobowej jest Jan Adamczyk, który cały czas był aktywny w organizowaniu uroczystości Wielkanocnych. Niestrudzenie zachęcał strażaków do ćwiczeń i doskonalenia musztry, aby Mazurski Oddział

Pamiątkowe zdjęcie tuż po oficjalnej Paradzie „Turków” w Wyszatycach. Mazurskiemu oddziałowi Straży Grobowej zawsze towarzyszą - prezes OSP oraz inni aktywni strażacy.

Maszerujący przez wieś oddział Straży Grobowej, umundurowany i uzbrojony, do złudzenia przypomina dawne wojsko. Z bębnem w środku Bogdan Mul, z werblami – Paweł Białas po lewej i Łukasz Czułyt po prawej.

Niezwykle widowiskowy i zaszczytny jest zwyczaj odwiedzania przez Straż mieszkańców wsi Mazury. Redaktorowi niniejszego foldera meldunek i życzenia świąteczne składa komendant Krzysztof Ozga. Wielka Niedziela 2012 r.

mógł się zaprezentować na Ogólnopolskiej i Podkarpackiej Paradzie Straży Wielkanocnych. Impreza ta zgodnie z tradycją i zamysłem inicjatorów organizowana jest zawsze w pierwszą niedzielę po Wielkanocy. W końcu w Mazurach, po wielu przygotowaniach i próbach, udało się zachęcić strażaków do wyjazdu na paradę Straży Grobowych do Grodziska Dolnego (niestety początkowo są to wyjazdy nieregularne).

          W roku 2005 dowództwo Straży Grobowej obejmuje Krzysztof Ozga. Wyszkolenie musztry bardzo się poprawia, przybywają młodzi chłopcy żądni po- kazania się przed szeroką publicznością, którzy ćwiczą ochoczo, aby po Mszy Rezurekcyjnej pokazać swoje umiejętności dla licznie zgromadzonej widowni. W roku 2006 parada Straży Grobowej odbywa się Raniżowie. Jest to punkt zwrotny. Mazurska Straż Grobowa już regularnie uczestniczy w pokazach musztry paradnej. W 2009 roku strażacy zakupują bęben i dwa werble. Te instrumenty ubogacają naszą musztrę paradną i nadają jej jeszcze bardziej uroczysty charakter. W kolejnym roku do mazurskiej Straży Grobowej dołączają także strażacy z Korczowisk.

Tegoroczna podkarpacka i ogólnopolska Parada  „Turków” w Grodzisku Dolnym. Przemarsz mazurskiej Straży z kościoła na stadion.

          Godne podziwu jest to, iż pozornie mało znaczące wydarzenie sprzed wieków stało się kanwą do stworzenia tak rozbudowanej tradycji z całym zestawem czynności i obrzędów towarzyszących obchodom Świąt Wielkanocnych w Mazurach. Zwyczaj Straży Grobowych w naszej okolicy zwany „Turkami” istnieje od lat i wciąż musztry i parady są udoskonalane, aby zachwycały wszystkich widzów. Mamy nadzieję, że ta piękna tradycja nie zginie, a młodzi chłopcy będą z dumą wstępować w szeregi Straży.